Ik maak het kind onbewust misschien nog wel bozer 🙂

Op school en in mijn eigen praktijk zie ik volwassenen vaak worstelen met de boosheid van een kind. Ook ik zelf merk dat ik hier soms mee worstel. Op welke manier kan ik mijn kind helpen? Hoe reageer ik op de boosheid? Hoe zit ik op dat moment zelf met mijn emoties? Kortom, op welke manier kan ik omgaan met de boze buien?

Eigen jeugd
Veelal grijpen we als ouders terug op hoe we zelf zijn opgevoed en/of aangepakt in onze jeugdjaren. Dat kan heel verschillend zijn, van “Hij moet gewoon luisteren en ophouden” naar “Ik heb eindeloos geduld en laat het maar gaan.” En daar zit nog een heleboel ruimte tussen. De wijze van reageren hangt vaak ook nog af van hoe we ons zelf voelen. Wanneer er tijd en rust is, zal de reactie waarschijnlijk anders zijn dan wanneer je zelf ook stress hebt. Vaak ook reageren we op ons gevoel, misschien zijn we zelf wel onwetend of voelen we ons machteloos?

Fasen van acting-out gedrag
Boosheid lijkt er vaak ineens te zijn, vaak omdat boosheid zich als een explosie uit. Echter kent boosheid een opbouw in fasen, waarbij niet altijd de fasen door ons worden (kunnen) herkend. De fase waarin kinderen zich lekker voelen en onbezorgd zijn, noemen we de basisrust. In deze fase kan een kind zich maximaal ontplooien en zichzelf zijn. Deze rust kan worden verstoord door iets of iemand, de trigger. Wanneer het kind (of de omgeving) de trigger herkend, kan men deze “handelen” en daardoor terugvallen in de basisrust. Blijft de trigger echter, of komen er triggers bij, dan komt het kind aan in de fase van agitatie. Het kind reageert geirriteerd en kan de trigger waarschijnlijk “niet handelen.” Met behulp van de omgeving (ouders, leerkracht) kan nog worden voorkomen dat het kind in de fase van versnelling komt. Eenmaal in deze fase belandt, ontwikkelt de boosheid zich snel en komt het meestal tot een uitbarsting. Vaak valt dit dan ook niet meer te voorkomen.

Porren in een dovend vuurtje..
Na de uitbarsting is de fase van de-escalatie. Het kind voelt zich vaak verdrietig, huilt en voelt zich machteloos. Bedenk dat het voor een kind ook niet fijn is dat hij/zij zo explodeert. In deze fase is rust en ruimte voor het kind van belang. En daar gaat het vaak mis.. Als volwassenen reageren we op de uitbarsting en willen we deze zo snel mogelijk bespreken en/of oplossen. (Zowel voor het kind zelf als voor een evt. slachtoffer) Vaak is het kind daar echter nog niet aan toe en reageert dan meteen weer geirriteerd/boos. Zie het als een dovend vuurtje.. Ga je daar in porren, dan laait het vuur weer op! Het is dus van belang om even tijd en ruimte te nemen zodat het kind terugkeert in de basisrust. Dan is er ook ruimte voor gesprek en reflectie op wat is geweest.

Gesprek en leerproces
Vanuit dit gesprek en de reflectie kan worden gekeken welke triggers ten grondslag lagen aan de boosheid. Daarop kan dan worden geanticipeerd door het kind zelf, maar ook zeker door ons als ouders/leerkrachten. We moeten niet de illusie hebben dat alles met een gesprek meteen is opgelost, maar je zet wel een proces op gang. Hopelijk leidt dit tot een andere wijze van reageren op deze (en andere) triggers een volgende keer, en dat maakt iedereen blij!